‘Back2Action is een blended interventie waarbij e-health gecombineerd wordt met face-to-face fysiotherapie. In een gerandomiseerde klinische trial gaan we na wat de (kosten)effectiviteit is van deze behandeling vergeleken met de usual care bij mensen met nekpijn en/of rugpijn en psychologische factoren, zoals angst voor bewegen of depressieve symptomen.

We hadden de ervaring, en dat zie je ook in de literatuur ook terug, dat fysiotherapeuten en manueeltherapeuten moeite hebben om psychologische problemen van mensen met nekpijn of rugpijn te onderzoeken en te  behandelen. Collega’s gaven aan: we voelen ons daartoe niet altijd uitgerust en bezitten niet alle competenties. We missen kennis, vaardigheden en hebben tijdgebrek om het adequaat te doen. Dat bracht ons op het idee: als we nou een blended therapie maken, dus fysiotherapie gecombineerd met online modules, dan helpen we om deze zorg gestructureerd aan te bieden en geven we therapeuten en patiënten handvatten. Dan wordt het makkelijker.

En dat hebben we dus gedaan. Samen met patiënten, fysiotherapeuten en psychologen stelden we online modules op. Deze modules zijn gebaseerd op effectieve interventies uit de literatuur, namelijk pijneducatie en gedragsactivatie. Het programma duurt zes weken en elke week doorloopt een patiënt een module met een specifiek thema, bijvoorbeeld ‘begrijpen van pijn’, ‘je veilig voelen’ of ‘jouw verhaal’. De fysiotherapeut of manueeltherapeut geeft schriftelijke feedback op de opdrachten die de patiënt heeft ingevuld en koppelt de opdrachten terug tijdens de behandeling. Via filmpjes, casuïstiek en kennis-quizvragen worden onderwerpen besproken zoals ‘de functie van pijn’, ‘de relatie tussen stemming, pijn en activiteiten’ of ‘de invloed van context op pijn’. Ook leren we mensen hoe ze waardevolle activiteiten kunnen opbouwen en krijgen ze inzicht in de relatie tussen stemming, pijn en activiteiten. We werkten een jaar aan het opstellen en organiseren van de interventie.

Gedurende dat jaar stelden we ook het multicenter-onderzoek op, waarbij patiënten op praktijkniveau werden gerandomiseerd. Vanuit de deelnemende praktijken werden 363 patiënten aangemeld. Een deel van die patiënten viel af omdat mensen te hoog of laag scoorden op de psychologische factoren. In totaal werden 144 patiënten geïncludeerd en gerandomiseerd in de blended interventiegroep of in de gebruikelijke zorg conform de KNGF-richtlijnen voor nek of rugpijn.

In de eerste fase is de patiënten inclusie afgerond. Daarnaast deden we twee kwalitatieve studies, één bij patiënten en één bij fysiotherapeuten. Via semi-gestructureerde interviews vroegen we patiënten bijvoorbeeld: Hoe hebben jullie Back2Action ervaren? Wat heb je geleerd en wat vond je moeilijk? Welke rol speelde de fysiotherapeut bij Back2Action? Die studies zijn nu nagenoeg klaar om ingediend te worden bij peer-reviewed wetenschappelijke tijdschriften.

Het is tijd voor de tweede fase
Tijdens de studie verzamelden we gegevens bij binnenkomst van een patiënt, na drie maanden, na zes maanden en een jaar: informatie over onder andere activiteiten, pijn, angst, depressie, kwaliteit van leven, zelf-management, ervaren herstel en kosten. Durft iemand nu te bewegen? Hoe actief is de persoon nu? Nu gaan we analyseren of er verschillen tussen de groepen zijn op de verschillende uitkomsten. Daar nemen we ongeveer een jaar de tijd voor. We analyseren in hoeverre de interventies mogelijk effectiever en ook kosteneffectiever zijn ten opzichte van de gebruikelijke zorg volgens de KNGF-richtlijnen. En als dat zo is, hoe implementeren we de nieuwe werkwijze vervolgens bij fysiotherapeuten en manueeltherapeuten?

Nu al verzoeken om een vervolg
Uit de kwalitatieve studies blijkt onder andere dat patiënten zich veel beter bewust zijn geworden van de relatie tussen pijn, stemming en activiteiten. De online modules en de terugkoppeling van de fysiotherapeuten en manueeltherapeuten hebben dit bewustzijn gecreëerd. De fysiotherapeut en manueeltherapeut spelen ook een belangrijke rol bij het motiveren van patiënten om Back2Action vol te houden en de online modules te personaliseren. Back2Action biedt bovendien aanknopingspunten om het gesprek aan te gaan over de invloed van psychologische factoren bij pijn en persoonlijke haalbare doelen. Tegelijkertijd is het wel een andere manier van werken waar je als therapeut aan moet wennen.

We krijgen al meerdere verzoeken om Back2Action ook voor andere klachten, bijvoorbeeld schouderpijn, te gebruiken. Een fysiotherapeut die deelnam aan de studie had zulke goede ervaringen dat hij het besprak met medisch specialisten die er vervolgens ook erg enthousiast over werden voor nieuwe doelgroepen. Dat is onder andere een onderwerp tijdens de Capita Selecta lezing.

Donderdag 15 juni: Capita selecta-lezing Back2Aaction
Op 15 juni vertellen we over de achtergrond en de rationale om Back2Action op te zetten. En over de problemen die we ervaren hebben bij het verzamelen van patiënten. Daarnaast zullen de resultaten van de kwalitatieve studie voor het eerst worden gepresenteerd. Ook delen een patiënt en fysiotherapeut hun ervaringen en we kijken vooruit naar de toekomst van blended biopsychosociale interventies voor de fysiotherapie.’

Het hele programma voor 15 juni vind je op de website van het MSG Science Netwerk. Daar kun je je ook inschrijven.

Het multidisciplinaire onderzoeksteam bestaat uit Prof. Michel Coppieters, dr. Wendy Scholten-Peeters, dr. Leonore de Wit, Prof. Pim Cuijpers, en twee promovenda Eva Poolman (fysiotherapie) en Lisette Bijker (psychologie).

Wendy Scholten-Peeters is A/Prof aan de Faculteit der Gedrags- en Bewegingswetenschappen van de Vrije Universiteit Amsterdam.

Over het MSG Science Netwerk
Back2Action wordt ondersteund door het MSG Science Netwerk Fysiotherapie. Dit netwerk brengt de praktijk en wetenschap met elkaar in contact en speelde een belangrijke rol bij het werven van praktijken en trainen van fysiotherapeuten en manueeltherapeuten voor het onderzoek. De NVMT financiert samen met de NVFS, NVOF en NFP het MSG Science Netwerk Fysiotherapie. Tijdens de Capita Selecta worden de eerste resultaten weer terug naar de praktijk gebracht en kunnen clinici en onderzoekers verder met elkaar communiceren.